Ղուրան

Ղուրանը գրի է առնվել Մուհամմադ մարգարեի խոսքերից նրա զինակիցների կողմից: Մահմեդականները հավատում են, որ Ղուրանի տեքստի փոխանցումը Աստծո կողմից Մուհամմադին կատարվել է Ջեբրայիլ հրեշտակի միջոցով և տևել է 23 տարի: Առաջին հայտնությունը Մուհհամադը ստացել է 40 տարեկան հասակում Ռամադան ամսի «նախախնամության գիշերը»:

Ղուրանը հանդիսանում է շարիաթի`   մահմեդական քաղաքացիական և քրեական օրենսդրության հիմքը:

 

Ղուրանը բաղկացած է 114 սուրայից (գլուխներից), որոնց հիմքում հուդայական ու քրիստոնեական կրոնների, մասամբ էլ զրադաշտական ու մանիքեական (աղանդավորական ուսմունք, առաջացել է III դարում, Մերձավոր Արևելքում) ուսմունքների առանձին դրույթներն են՝ 6600 այաթի (բանաստեղծություն) տեսքով: Ըստ Ղուրանի՝ Ալլահը միակ ու ամենազոր արարիչն է, որն ստեղծել է ոչնչից ամեն գոյ և դրանք բերել կարգավորված վիճակի: Նա իր պատգամները, հատկապես աշխարհի վախճանի, Վերջին դատաստանի և հանդերձյալ կյանքի մասին, մարդկանց հաղորդում է մարգարեների միջոցով: 

 

Ղուրանը սահմանում է հավատացյալների հիմնական պարտականությունները, ծիսակարգը, պաշտամունքը և այլն: Ղուրանում առկա որոշ անորոշություններն ու հակասությունները քննադատել են արաբ մի շարք մտածողներ՝ տարբեր մեկնություններով, որտեղ արտացոլվել են մահմեդական աստվածաբանության զարգացման միտումները, մահմեդական համայնքի գաղափարախոսական, սոցիալ-տնտեսական խնդիրները: Ղուրանի մեկնությունների և ուսումնասիրությունների հիման վրա ձևավորվել է մահմեդական աստվածաբանությունը, քաղաքացիական ու կրոնական իրավունքը (շարիաթ): 

 

Ղուրանն արաբական, նաև համաշխարհային գրականության մեծարժեք հուշարձաններից է, որի լեզուն ու ոճն աչքի են ընկնում դասական արաբերենի անկրկնելիությամբ: Այն էականորեն նպաստել է արաբական մշակույթի զարգացմանը: 

 

Ղուրանը, հակառակ աստվածաբանների արգելքներին, թարգմանվել է բազմաթիվ լեզուներով: Արաբերենից առաջին անգամ հայերեն թարգմանել է Ստեփանոս Լեհացին XVII դարում (ձեռագիրը պահվում է Մատենադարանում), 1909 թ-ին Ղուրանը լույս է տեսել Աբրահամ Ամիրխանյանցի թարգմանությամբ (վերահրատարակվել է 1910 թ-ին), 2006 թ-ին՝ Էդվարդ Հախվերդյանի թարգմանությամբ՝ պարսկերենից:

 

XIX դարից սկսած՝ Ղուրանի գիտական ուսումնասիրությունը հնարավորություն է տվել վերհանելու սուրբ գրքի ստեղծման իսկական պատմությունը, նրա մեջ տեղ գտած իրականն ու առասպելականը, ճշգրտելու Մուհամմեդի կենսագրությունը: