Չկա անբուժելի հիվանդություն, կա անդարձ կորցրած ժամանակ։ Մեր հյուրն է Անդրանիկ Ոսկանյանը

–  Պարոն Ոսկանյան, կպատմե՞ք, թե ինչպես են դրվել բնաբուժության հիմքերը Հայաստանում:

 

–  Եթե ընդունենք, որ «առողջարան» հասկացությունն ինքնին բնաբուժական տարրեր է պարունակում, ապա պետք է ասենք, որ այս ճյուղը մեզանում շատ հին պատմություն ունի, սակայն, իբրև առանձին միավոր, բնաբուժությունն առաջին անգամ հանդես եկավ այն ժամանակ, երբ սկսեց գործել աղի հանքի ստորգետնյա առողջարանը`   1987 թվականին: Այդ տարվա մայիսի 5-ին մենք ընդունեցինք առաջին հիվանդներին:

 

–  Համապատասխանու՞մ է արդյոք աղի հանքի ստորգետնյա առողջարանը միջազգային ստանդարտներին:

 

–  Աշխարհի գրեթե բոլոր անձավաբուժարանները կառուցված են փորվածքների մեջ, այսինքն՝ հանածոն ժամանակին հանվել է, և հետագայում առաջացած խորշը կիրառվել է բուժական նպատակներով: Մեզ մոտ աղի հանքի ստորգետնյա առողջարանը կառուցված է հատուկ նախագծով ու համապատասխանում է բուժական հիմնարկների բոլոր ստանդարտներին: Նշեմ նաև, որ մենք ունենք, չեմ վախենա ասել,  աշխարհի լավագույն քարաղը: Ինձ համար համոզիչ է այն միտքը, որ կյանքը երկրի վրա սկիզբ է առել հենց Հայկական լեռնաշխարհից, քանի որ այստեղ աղի բաղադրությունը իդեալական է:

 

–  Նոյեմբերի 16-ին նշվեց թոքերի քրոնիկ օկստրուկտիվ հիվանդությունների դեմ պայքարի օրը: Ի՞նչ նպատակի է ծառայում նման օրերի հռչակումը: Արդյոք բերու՞մ է որևէ շոշափելի արդյունք այդ հիվանդություններով տառապող մարդկանց:

 

–  Այս օրերին բոլոր բժիշկների ու ողջ հասարակության ուշադրությունը հրավիրվում է խնդրի վրա: Ինչու՞ չկա, օրինակ, թոքաբորբի դեմ պայքարի օր. քանի որ թոքաբորբը սուր բորբոքում է, որն անցնում է 14 օրվա ընթացքում, իսկ օբստրուկտիվ հիվանդություններն ունեն քրոնիկ բնույթ: Նման հիվանդությունների քայքայիչ ազդեցությունը վերացնելը բարդ է, դրանք թոքերը ենթարկում են անդառնալի փոփոխությունների, և նման դեպքում կարելի է միայն բարելավել հիվանդի վիճակը կամ ավելացնել կյանքի տևողությունը: Բացի այդ,  այս հիվանդությունները զարգացող են, այսինքն՝ բուժես, թե ոչ, միևնույն  է, հիվանդի վիճակը շարունակ վատանալու է: Սա է պատճառը, որ արտերկրում, որտեղ արդեն զարգացած է ապահովագրական բժշկությունը, շատ բժիշկներ հրաժարվում են ընդունել քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություններով մարդկանց, քանի որ բազմաթիվ դեպքեր են եղել, երբ ապահովագրական ընկերությունը վճարել է նրանց բուժման դիմաց, բայց վերջում պարզվել է, որ փաստացի հիվանդությունը բուժված չէ, և ապահովագրական ընկերությունը դատի է տվել բժշկին ու հետ վերցրել գումարը: Ես սկզբում զարմանում էի, երբ արտերկրից նման հիվանդները գալիս էին մեզ մոտ բուժվելու։ Փաստորեն, պարզ դարձավ, որ պատճառն այդ խնդրի բացակայությունն էր մեզ երկրում և որ բժիշկները կընդունեն ու կբուժեն նրանց: Հիմա պարզ է դառոնւմ նաև, որ ապահովագրական բժշկության զարգացումը Հայաստանում ևս կարող է բերել նմանատիպ հետևանքների: Ահա ինչու այսօր գերխնդիր է. ոչ թե բուժել այս հիվանդությունները, այլ կանխարգելել, գտնել խոցելի խմբերն ու աշխատել նրանց հետ այնպես, որ հիվանդության չնչին ռիսկն անգամ վերանա: Պետք է նաև ստեղծել հատուկ ֆոնդ նման հիվանդների բուժման համար, քանի որ այդ գումարը վստահաբար հետ չի գալու պետությանն այն պարզ պատճառով, որ նման հիվանդները երբեք ի զորու չեն լինելու ինչ-որ կերպ աշխատելու ու փոխհատուցելու պետությանը: 

 

–  Խոսեցիք խոցելի խմբի մասին: Կմանրամասնե՞ք:

 

–  Այո, թոքերի քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություններով հիվանդանալու ռիսկային խմբում են նախևառաջ նրանք, ովքեր ունեն գենետիկ նախատրամադրվածություն. (A(II) արյան խումբ, IgA բացակայություն, IgA բարձր աստիճան, աղտոտված շրջապատ (SO2, NO2, O3), C վիտամինի պակաս, նաև նրանք, ովքեր հաճախ են հիվանդանում վիրուսային վարակներով, ապրում են սոցիալ-հոգեբանական ծանր վիճակում, ծխում են կամ պասիվ ծխողներ են մանուկ հասակից: Ծխախոտն, առհասարակ, կարող է դառնալ նախանշանների ազդարար նման հիվանդության դեպքում: Հիշու՞մ եք`   ինչպես էր հայտնի հեքիաթում. շաղգամը չկարողացան հանել պապիկը, տատիկը, թոռնիկը... և մկնիկի գործոնը շաղգամը դուրս բերեց: Ծխախոտինը`   մկնիկի դերն է, մի փոքր ներգործություն, և կարող է արթնացնել հիվանդությունը:

 

–  Այսինքն՝ եթե այս ռիսկային խմբի մարդիկ կատարեն հետազոտություններ`   մինչև հիվանդության գլուխ բարձրացնելը, բուժումը հնարավո՞ր է:

 

–  Միանշանակ: Ես սիրում եմ այս դեպքում մի խոսք ասել՝ չկա անբուժելի հիվանդություն, կա անդարձ կորցրած ժամանակ: Մի անգամ մենք կատարել ենք հետազոտություն: Զննել ենք Շենգավիթի տարածաշրջանի 28 դպրոցների 1-3 դասարանների բոլոր երեխաներին ու պարզել, որ, չնայած Հայաստանում քրոնիկ օբստրուկտիվ հիվանդություններով գրանցված է երեխաների 1-1,9%-ը, իրականում այդ թիվը 12,6% է։ Ավելին, թիվն աճում է`   կախված ընտանիքում ծխող անձանց քանակից: Եթե ընտանիքում ծխում է մեկը, սպառնացող թիվը մոտ 22% է, երկուսը`   28% է, 3-ը`   38%, 4 և ավելի ծխողների դեպքում հիվանդության զարգացման հավանականությունը դառնում է 50%:  Մենք հայտանբերեցինք նաև, որ եթե ոչինչ չանենք, հիվանդության 12,6% նախատրամադրվածությամբ ապրող այդ երեխաների մոտավորապես 1/3-ն առողջ են մեծանում, իսկ եթե միջամտենք, հնարավոր կլինի առողջ մեծանալու հավանականությունը դարձնել 85-88%:

 

–  Ինչպիսի՞ն է բուժման Ձեր մեխանիզմը:

 

–  Շատերին թվում է, թե մեկ անգամ իջնելով ու մի քիչ քայլելով աղի հանքում, հնարավոր է առողջանալ: Այդպես չէ: Մենք անց ենք կացնում բուժում հանգստի միջոցով: Այսինքն, մարդն ախտոտված վերգետնյա աշխարհից մտնում է մի տեղ, որտեղ չկա փոշի, մագնիսական դաշտ, աղմուկ, ալերգեններ, ի վերջո, չկա զոքանչ ու սկեսուր… Մարդը լիակատար հանգստանում է, և երբ դուրս է գալիս, նրա օրգանիզմի պաշտպանական ռեակցիան ասես սկսում է զրոյից աշխատել, վերակառուցվել: Այլ կերպ ասած, մենք ոչ թե բուժում ենք մարդուն, այլ հնարավորություն ենք տալիս բնությանն ուղղել սեփական սխալը: Այս մեթոդով բուժվելու լավագույն  հնարավորություն ունեն երեխաները, քանի որ նրանց օրգանիզմը`   մինչև սեռական հասունացման շրջանը, դեռևս դյուրափոփոխ է, ու նրանց դեպքում այս մեթոդն աշխատում է գրեթե անսխալ: Մեթոդն առավել անսխալ է աշխատում, եթե բուժումը սկսվում է մինչև երեխայի ծնունդը: Այս հավաստմանը մենք եկանք այն ժամանակ, երբ ասթմայով հիվանդ հղի կանայք, ովքեր չէին կարող դեղորայք ընդունել, դիմեցին բնաբուժության: Աղի հանքի առողջարանում անցկացրած բուժումն օգնեց ո´չ միայն բարեհաջող ավարտել հղիությունը, այլև պարզվեց, որ փաստացի հիվանդ մորից ծնվեց առողջ երեխա: Սա վաղվա խնդիրն է: Պետք է հասնել նրան, որ ռիսկային խմբում գտնվող բոլոր ապագա ծնողներն ինքնակամ անցնեն ռեսպիրատոր հետազոտություն, անհրաժեշտության դեպքում բուժվեն ու լույս աշխարհ բերեն լիակատար առողջ երեխաներ:

 

–  Բացի աղի հանքի ստորգետնյա առողջարանից ունեք նաև հատուկ գալաէրոզոլ-քրոմոքվանտային մոդուլացիոն պալատ, որտեղ կան մարզասարքեր, կանխարգելիչ լուսամփոփներ, կաղնու փայտից բուժական-կազդուրիչ տակառ և այլն: Ո՞րն է դրանց նշանակությունը:

 

–  Երբ ունեցանք ստորգետնյա առողջարանի առաջին հաջողությունները, ի հայտ եկան նաև բարդություններ: Չէ՞ որ կան մարդիկ, ովքեր այս կամ այն պատճառով չեն կարող իջնել աղի հանք։ Հատուկ նրանց համար որոշեցինք ու ստեղծեցինք այդ պալատը, որն իզոլացված է արտաքին աշխարհից և որտեղ լամպերի ու որոշ այլ փոխարինող էներգիայի աղբյուրների միջոցով ստեղծված են բոլոր պայմանները: Այդ  պալատը նույնքան արդյունավետ է, որքան աղի հանքի ստորգետնյա առողջարանը: