1953թ. բացվել է Թումանյանի թանգարանը

Մայրաքաղաքի կենտրոնում` Հովհ. Թումանյան և Մ.Սարյան փողոցների հատման հանգույցի բարձրադիր տեղանքի վրա է գտնվում ամենայն հայոց բանաստեղծ և հասարակական գործիչ Հովհաննես Թադևոսի Թումանյանի (1869-1923թթ.) թանգարանը:

Թանգարանը բացվել է 1953թ. ապրիլի 5-ին (հիմնադիր տնօրեն, գրողի դուստր` Ա.Թումանյան): Տունը կառուցելիս փորձ է արվել հնարավորինս նմանեցնել գրողի թիֆլիսյան բնակարանին` հատակագիծը, ննջարանը, ճաշասենյակը, աշխատասենյակը, հյուրասենյակը, մանկական սենյակը, կահավորանքը: 1969թ. մեծ բանաստեղծի 100-ամյակի առթիվ կառուցվել է մի նոր մասնաշենք ևս (ճարտարապետ` Գ.Աղաբաբյան):

1983թ. ավելացվել է նաև «Վերնատունը» (ճարտարապետ` Ս.Ներսիսյան)` թիֆլիսյան բնակարանի հատվածը, որտեղ ժամանակին հավաքվում էին Հովհ. Թումանյանի գլխավորած «Վերնատուն» գրական խմբակցության անդամները: Թանգարանի երկու հարկաբաժիններում ցուցադրվում են Թումանյանի կյանքն ու գործունեությունը լուսաբանող նյութեր` անձնական իրեր, փաստաթղթեր, ինքնագրեր, ձեռագրապատճեններ, ավելի քան 40 լեզուներով թարգմանված նրա երկերի հրատարակությունները և այլն:

Առանձնահատուկ է գրողի անձնական գրադարանը` շուրջ 8.000 անուն գիրք: Ներքին բակին հարող պատշգամբում ներկայացված է պոետի ծննդավայր Դսեղ գյուղից բերված տնային կահ-կարասին: Երկրորդ հարկում նույնությամբ ընդօրինակված է նրա Թիֆլիսի բնակարանը, որտեղ գրողն ապրել է իր կյանքի վերջին 14 տարիները:

Թանգարանը նաև թումանյանագիտական ու մշակութային գործուն կենտրոն է, որտեղ բացի թումանյանական ընթերցումներից, պոեզիայի երեկոներից ու հեքիաթին նվիրված տոնահանդեսներից` կազմակերպվում են նաև տարաբնույթ ցուցահանդեսներ: Փոքրիկների համար գործում է «Բզեզի դպրոցը», իսկ պատանիների համար` յուրահատուկ համալսարանը, որտեղ դասերը վարում են հումանիտար ու ճշգրիտ գիտությունների բնագավառում մեծ փորձ ունեցող գիտնականները: