Գալակտիկաներ

Աստղերի, միջաստղային գազերի և փոշու ու սև մատերիայի, աստղային կուտակումների` ձգողության միջոցով կապված ահռելի համակարգը կոչվում է գալակտիկա:

Ծիր Կաթինը մեր Գալակտիկան է: Եթե պարզկա գիշերով հեռադիտակով կամ ոչ մեծ աստղադիտակով նայենք Ծիր Կաթինի ձգվող լույսի մշուշոտ շերտին, ապա կտեսնեք, որ այդ լույսը բխում է հսկայական քանակությամբ թույլ լուսարձակող առանձին աստղերից:

Դա մեր Գալակտիկան է, որի անդամներն են Արեգակն ու գիշերային երկնքում երևացող բոլոր աստղերը: Այդ աստղային ընտանիքը կազմված է մոտ 100 մլրդ աստղերից, գազից ու փոշուց: Բացի մեր Գալակտիկայից, գոյություն ունեն նաև բազմաթիվ այլ գալակտիկաներ, որոնք ցրված են ողջ Տիեզերքում:

Եթե մենք կարողանայինք մեր Գալակտիկան դիտել հեռավոր Տիեզերքից, ապա կտեսնեինք միջին մասում համեմատաբար հաստ, իսկ եզրերում՝ պարուրաձև թևքերով հարթ, սկավառակաձև մի գոյացություն:

Գալակտիկայի աստղերի միջև գտնվում են գազի և փոշու հսկայական ամպեր: Դրանցից որոշները վառ լուսարձակում են, մյուսները մութ են:

Գալակտիկայի տեսակները

Գալակտիկաներն իրենց արտաքին տեսքով բաժանվում են 3 հիմնական դասերի՝ պարուրաձև, էլիպսաձև և անկանոն:

Մեր Գալակտիկան պարուրաձև գալակտիկա է, տրամագիծը 100 հզ. լուսատարի է (1 լուսատարին հավասար է 9,5.1012 կմ. դա այն տարածությունն է, որ լույսն անցնում է 1 տարում): Բազմաթիվ մեծ գալակտիկաներ ունեն շատ գեղեցիկ պարուրաձև տեսք:
Էլիպսաձև գալակտիկաներն աստղերից կազմված թանձր գնդեր են:
Անկանոն գալակտիկաները որևէ որոշակի տեսք չունեն:

Շատ գալակտիկաներ հզոր ռադիոճառագայթման աղբյուրներ են, որոնք կարելի է գրանցել միայն ռադիոաստղադիտակներով: Տիեզերական տարածության մեջ գալակտիկաները խմբված են առանձին խմբերի ու կույտերի մեջ: Մեր Գալակտիկան գտնվում է Տեղական խումբ կոչվող կույտում:

Երկրին ամենամոտ գալակտիկան Մագելանի մեծ և փոքր ամպերն են: Դրանք աստղերից կազմված ամպեր են, որոնք երևում են միայն Հարավային կիսագնդից: Երկրից մինչև Մագելանի ամպերը եղած հեռավորությունը մոտ 180 հզ. լուսատարի է:

Մեր՝ Տեղական խմբի ամենամեծ գալակտիկան Անդրոմեդայի գալակտիկան է: Այն անզեն աչքով երևում է մշուշաբծի տեսքով: Անդրոմեդան 130 հզ. լուսատարի տրամագծով պարուրաձև գալակտիկա է, որը մեզանից հեռու է ավելի քան 2 մլն լուսատարի: