Մահվան-նշաններ

Մահը մարդու կենսագործունեության դադարն է։ Շնչառական և սիրտանոթային համակարգերի գործունեության դադարից հետո զարգանում է թթվածնային քաղց, որի նկատմամբ ամենազգայունը ուղեղի բջիջներն են։

Առանձնացնում են մահվան երկու փուլ.

I. Առաջին փուլը կլինիկական մահն է, երբ սիրտը չի աշխատում, և շնչառությունը բացակայում է, սակայն օրգանիզմում առկա թթվածնի որոշ պաշարների շնորհիվ մարդուն դեռ կարելի է արդյունավետ վերակենդանացնել՝ 0-4 րոպե։

II. 4-6 րոպեից հետո սկսում է զարգանալ երկրորդ փուլը՝ կենսաբանական մահը, գլխուղեղի գործունեությունը ընդհատվում է ուղեղի բջիջների անդարձելի մահվան պատճառով։

Մահվան կասկածելի նշաններն են`

• տուժածի մարմնի անշարժ դիրքը, ինքնակամ շարժումների բացակայությունը,

• ցավային և այլ ազդակների նկատմամբ պատասխան ռեակցիայի բացակայությունը,

• մաշկի գունատությունը, կապտավուն երանգը,

• գիտակցության բացակայությունը,

• շնչառության բացակայությունը,

• սրտի կանգը,

• լույսի ազդեցությունից բիբերի նեղացման բացակայությունը։

Խորը սառեցման (մարմնի t <32° C) կամ կենտրոնական նյարդային համակարգն ընկճող դեղերի ազդեցության պայմաններում զարգացող կլինիկական մահը հաստատելու համար այս նշանները հիմք չեն։

Մահվան ստույգ նշաններն են՝

• կատվի աչքի ախտանիշը (ակնագունդը կողքերից սեղմելիս բիբը նեղ ճեղքի տեսք է ստանում և բաց թողնելիս իր նախկին տեսքը չի վերականգնում),

• տեսանելի լորձաթաղանթների չորացումը, եղջերաթաղանթի խամրումը,

• դիակային սառեցումը, փայտացումը (սկսվում է սրտի կանգից 2-4 ժամ անց մարմնի վերին մասերից և աստիճանաբար իջնում ներքև),

• դիակային բծեր, որոնք առաջանում են սրտի կանգից 2-4 ժամ անց։